Administratieve vereenvoudiging: back to the future!
Twee decennia geleden stond administratieve vereenvoudiging hoog op de politieke agenda. Al in 1998 werd de Dienst Administratieve Vereenvoudiging (DAV) opgericht met als taak de administratieve procedures van de overheid efficiënter te maken zodat burgers en ondernemingen minder inspanningen zouden moeten leveren en kosten maken. Vijf jaar later werd voor het eerst een staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging aangesteld. Die werkte een concreet (anti-)Kafkaplan uit met twaalf grote werken.
Resultaat? De administratieve kosten voor bedrijven en zelfstandigen daalden met meer dan 30% van 3,5% van het bbp in 2000 tot 1,7% in 2008 (zie figuur hieronder van het Federaal Planbureau).
2009-2019: aandacht voor vereenvoudiging verwatert
In de daaropvolgende jaren zwakte het vereenvoudigings-elan echter geleidelijk aan af. De opeenvolgende staatssecretarissen behandelden de administratieve vereenvoudiging eerder stiefmoederlijk. De Federale Actieplannen van de DAV werden steeds minder concreet uitgevoerd. Tegen 2019 was de politieke belangstelling voor administratieve vereenvoudiging zelfs zo diep weggezakt dat er geen middelen meer werden gevonden voor de jaarlijkse Planbureau-enquête over de administratieve lasten. Resultaat? De administratieve lasten voor bedrijven en zelfstandigen namen in de periode 2010-2016 weer toe met 15% (van 5,9 tot 6,8 miljard euro), wat een stagnatie betekende in procenten van het bbp.
2020: tijdelijk minder administratieve lasten door ‘COVID-19’-maatregelen?
In 2020 stelde het Planbureau opnieuw een aanzienlijke daling (-27%) van de administratieve lasten vast. Dat had wellicht deels te maken met een aantal digitaliseringsinitiatieven dat in de periode 2017-2020 werd geïntroduceerd of breder werd toegepast. Denk aan itsme, de eBox van de Sociale Zekerheid, de elektronische maaltijd- en ecocheques, enz.
Daarnaast heeft de daling in 2020 wellicht ook deels te maken met een tijdelijke vermindering van administratieve lasten door ‘COVID-19’-maatregelen die sommige procedures tijdelijk veel eenvoudiger maakten. Ondanks die verklaringen blijft de sterke daling in 2020 verrassend als je weet dat er geen ingrijpende vereenvoudigingsinitiatieven werden ondernomen in de periode 2017-2020. We vrezen dan ook dat die daling tijdelijk zal zijn.
Voer de strijd tegen Kafka opnieuw op!
Uit wat we vandaag horen op het terrein blijkt onze vrees werkelijkheid te worden. Sinds het einde van de ‘COVID-19’-crisis stijgen de administratieve lasten opnieuw. Dat wordt bevestigd door de resultaten uit onze VBO-enquête (januari-februari 2023). Bedrijven signaleren onder andere meer administratieve complexiteit rond loonadministratie, rapporteringsverplichtingen (in fiscaliteit maar ook daarbuiten) en ‘last but not least’ het UBO-register. Daarnaast kunnen de ondervraagde bedrijven nauwelijks een vereenvoudigingsinitiatief opnoemen dat de voorbije jaren een positieve impact heeft gehad (itsme uitgezonderd).
“Onze vrees wordt werkelijkheid: sinds het einde van de ‘COVID-19’-crisis stijgen de administratieve lasten opnieuw”
Blijkt bovendien dat digitaliseringsprojecten de zaken niet altijd eenvoudiger maken. Vaak hebben bedrijven de indruk dat een digitale procedure een vrijgeleide betekent om nog veel meer gegevens op te vragen… Ook het opvragen van data door de overheid aan de bedrijven volgens het ‘only once’-principe, lijkt nog altijd verre van realiteit. Tijd dus om de strijd tegen Kafka zoals in het verleden opnieuw hoog op de agenda te zetten.
De ‘long read’ van deze opinie vindt u hier.
OPROEP!
Gezien het belang van de administratieve vereenvoudiging voor de kosten- en competitiviteitsontwikkelingen van de Belgische bedrijven, willen we onze VBO-enquête de komende weken nog verfijnen en onze eerste bevindingen verder onderbouwen. We roepen alle bedrijven op om deel te nemen.
Doel? Met het oog op de verkiezingen zullen we een lijst van meest cruciale vereenvoudigingsprojecten voor de komende legislatuur opstellen. En hopen zo de beleidsmakers te overtuigen om de administratieve vereenvoudiging opnieuw hoog én concreet op de agenda te plaatsen.
