In 2020, ter gelegenheid van zijn 125-jarig bestaan, dacht het VBO zijn strategie en langetermijnvisie opnieuw uit om ze zo goed mogelijk af te stemmen op de evoluerende uitdagingen van onze tijd. Het VBO wil fungeren als een kompas voor bedrijven en het pad effenen als gids en pionier. Die nieuwe identiteit vat het VBO samen in zijn baseline ‘creating value for society’. Er werd ook een competentiecentrum Sustainability & Circulaire Economie opgericht om de component ‘duurzaam’ te integreren in alle thema’s die de organisatie opvolgt.
Bedrijven moeten waarde creëren voor de maatschappij: ze mogen zich niet langer alleen op winst richten (hoewel die natuurlijk essentieel is), maar moeten daarnaast toegevoegde waarde bieden voor milieu en maatschappij, door voorstanders te zijn van ethisch ondernemerschap met respect voor mens en milieu. Economische en maatschappelijke belangen vullen elkaar aan en zijn met elkaar verbonden. We zijn ervan overtuigd dat bedrijven, als leveranciers van oplossingen, binnen dat nieuwe paradigma deel uitmaken van de oplossing. Maar ze kunnen dat niet alleen. Alle spelers – overheden, maatschappelijk middenveld en burgers – moeten de krachten bundelen. De transitie kan alleen slagen als iedereen zijn deel van de verantwoordelijkheid neemt en als de rechten en plichten eerlijk worden verdeeld.
Nauwere dialoog tussen stakeholders
Een relevante speler zijn in de maatschappij betekent een nauwere dialoog voeren met de andere stakeholders. Tijdens de vergadering van zijn Strategisch comité, dat bestaat uit een zestigtal bedrijfsleiders, organiseerde het VBO een ontmoeting tussen die bedrijfsleiders en vertegenwoordigers van twee federaties van milieu-ngo’s, Canopea en Bond Beter Leefmilieu. Het thema van de dag: soberheid, een onderwerp dat zelden aan de vergadertafel wordt besproken.
Het thema soberheid staat ook centraal in het laatste rapport van het IPCC, de intergouvernementele expertengroep inzake klimaatverandering. Volgens het IPCC is soberheid “een geheel van overheidsmaatregelen en dagelijkse praktijken die de vraag naar natuurlijke hulpbronnen (energie, water, materialen, land …) vermijden en daarbij ieders welzijn garanderen en de planetaire grenzen in acht nemen”.
Betekent het concept ‘soberheid’ dan ‘degrowth’? Of de ontkoppeling van het bbp en de milieu-impact? En hoe kunnen we de pensioenen, de sociale zekerheid en technologische innovatie financieren zonder economische groei? Dat zijn slechts enkele van de vraagstukken die werden aangesneden.
Eerste punt van overeenstemming: geen enkele stakeholder heeft alle antwoorden, er moet nauw worden samengewerkt om complexe, met elkaar samenhangende uitdagingen het hoofd te bieden. Tweede vaststelling: de toestand van de planeet en de noodzaak om de ‘business as usual’ om te gooien. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig, met name in onderzoek en innovatie. Derde vaststelling: er is goed doordachte, duidelijke en passende regelgeving nodig om die transitie te ondersteunen. Vanuit het standpunt van de bedrijfswereld is dat helaas niet altijd het geval.
(Nog) geen consensus over oplossingen
De twee uitgenodigde ngo’s wierpen nog een aantal andere punten op. Technologie wordt niet altijd gebruikt om de milieu-impact terug te dringen. Soms leiden innovaties zelfs tot een grotere impact, bijvoorbeeld voor het faciliteren van het exploiteren van nieuwe koolstofhoudende energiebronnen. In bepaalde sectoren zien we ook reboundeffecten: daar wordt de efficiëntiewinst gecompenseerd door een stijging van het totale verbruik. We moeten dus het concept van soberheid introduceren en meer gebruik maken van lowtechoplossingen, een minder complexe, maar veerkrachtigere innoverende aanpak. De ngo’s pleiten voor ‘degrowth’ van de hulpbronnen maar niet noodzakelijk van het bbp. Ze vinden het echter wel noodzakelijk om over te schakelen op een ‘post-growth’-model, door aanvullende indicatoren te ontwikkelen die gekoppeld zijn aan welzijn en houdbaarheid, en om niet meer koste wat het kost te mikken op een stijgend bbp.
Het is essentieel om een gedeelde, mobiliserende en coherente visie te definiëren
Het werd een goed onderbouwd debat. Er is een algemene consensus over de bevindingen, maar over de oplossingen lopen de meningen uiteen. Het is echter essentieel om een gedeelde, mobiliserende en coherente visie te definiëren.
We moeten streven naar een samenleving die in 2050 klimaatneutraal is, niemand achterlaat, gebaseerd is op een goed draaiende economie, efficiënt georganiseerd is, gezonde overheidsfinanciën kan voorleggen en waarin elk individu rechten en plichten heeft. Alle drijvende krachten van het VBO werken daaraan, met de vaste wil om bedrijven vooruit te helpen in een wereld die volop in transitie is, zonder te vervallen in karikaturen, maar op een holistische en multidisciplinaire manier.
Lees meer artikels over:
