De Datagovernanceverordening (ook wel de Data Governance Act, of nog de DGA) werd ruim een jaar geleden, op 30 mei 2022, aangenomen en is vanaf 24 september 2023 effectief van toepassing. Het initiatief kadert binnen de Europese datastrategie waarmee Europa streeft naar een eengemaakte gegevensmarkt waarin gegevens vrij toegankelijk zijn. De DGA heeft als doelstelling het vertrouwen in vrijwillige gegevensuitwisseling ten behoeve van bedrijven en burgers te vergroten.
Beschikbaar maken van gegevens
Het economische en maatschappelijke potentieel van data is enorm: ze kunnen nieuwe producten en diensten mogelijk maken op basis van nieuwe technologieën, de productie efficiënter maken en instrumenten bieden om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Een aantal belemmeringen zorgen er momenteel echter voor dat het potentieel nog niet wordt gerealiseerd. De DGA moet daarom bepaalde belemmeringen wegnemen door meer gegevens (van overheidsinstellingen) beschikbaar te maken door het hergebruik van gegevens te reguleren, het delen van gegevens te stimuleren en het delen van gegevens voor altruïstische doeleinden aan te moedigen.
Ontsluiten van data in het bezit van de publieke sector
De overheidssector bezit grote hoeveelheden beschermde gegevens (bv. persoonsgegevens en commercieel vertrouwelijke gegevens) die in principe niet als open gegevens kunnen worden hergebruikt. Er kan echter een schat aan kennis uit dergelijke gegevens worden gehaald zonder afbreuk te doen aan het beschermde karakter ervan, en de DGA voorziet daarom in regels en waarborgen om dat hergebruik te vergemakkelijken wanneer dat mogelijk is op grond van andere wetgeving.
Stimuleren van betrouwbare private gegevenstussenpersonen
De DGA stelt een reeks regels vast voor gegevenstussenpersonen, zoals datamarktplaatsen, om ervoor te zorgen dat zij fungeren als betrouwbare organisatoren van gegevensuitwisseling. De DGA stelt een model voor dat gebaseerd is op de neutraliteit en transparantie van gegevenstussenpersonen en tegelijkertijd personen en bedrijven de controle over hun gegevens geeft.
In de praktijk zullen gegevenstussenpersonen fungeren als neutrale derden die individuen en bedrijven aan de ene kant verbinden met gegevensgebruikers aan de andere kant. Ze kunnen geen geld verdienen met de gegevens en zullen moeten voldoen aan strenge eisen om die neutraliteit te waarborgen en belangenconflicten te voorkomen.
Op grond van de DGA moeten gegevensbemiddelaars de bevoegde autoriteit in kennis stellen van hun voornemen om dergelijke diensten te verlenen. Na een controleprocedure zal de gegevenstussenpersoon vervolgens gebruik kunnen maken van een nieuw label: ‘aanbieder van gegevenstussenhandelsdiensten die in de Unie is erkend’.
Data-altruïsme
Data-altruïsme gaat over individuen en bedrijven die hun toestemming geven om gegevens beschikbaar te stellen die zij vrijwillig en zonder beloning genereren om in het algemeen belang te worden gebruikt. Het doel van de DGA is betrouwbare tools te creëren waarmee gegevens op een eenvoudige manier kunnen worden gedeeld ten behoeve van de samenleving. Entiteiten die relevante gegevens op basis van data-altruïsme beschikbaar stellen, moeten een non-profitkarakter hebben, aan transparantievereisten voldoen en specifieke waarborgen bieden ter bescherming van de rechten en belangen van burgers en bedrijven die hun gegevens delen.
VBO – Zowel de DGA als toekomstige regelgeving moet voldoende flexibiliteit voorzien zodat ondernemingen kunnen floreren in een zich snel ontwikkelend digitaal tijdperk. Het is aan de beleidsmakers om ervoor te zorgen dat de implementatie van de DGA niet leidt tot een verstoring van de balans tussen bescherming en beperking.
Lees meer artikels over:
